donderdag 5 december 2013

Elbasan, Albanië (6)

Wederom staan we vroeg op, 6.00 uur. Over een uur worden we opgehaald door Eda, de directrice van de ECE. Nu weten we zeker dat het goed komt. Inderdaad, ze arriveert mooi op tijd bij ons appartement met een taxi. De ironie wil dat de chauffeur dezelfde voornaam heeft als de knuppel die we de afgelopen dagen als chauffeur hadden.
We zijn bij het meisje thuis. We filmen haar tijdens de wandeling van huis naar school. Ze wast even haar handen en gezicht, kleedt zich, omhelst haar moeder en vertrekt. Eten doet ze niet, dat is er niet. Ze zal niet eerder eten dan tijdens de lunch.
Het meisje woont met haar ouders en haar broer in bij haar opa en oma. Haar tante, met haar drie kinderen, woont daar ook. Het gezin van het meisje heeft een kamer ter beschikking. Daar leven ze met zijn vieren. Iedereen van de familie is werkeloos. Als ze niet bij de opa en oma in konden wonen zouden ze op straat leven.
De werkloosheid is hoog in Elbasan, officieel zit 25% van de beroepsbevolking zonder werk thuis. Vermoedelijk zijn de onofficiële cijfers nog ongunstiger. Het is om moedeloos van te worden, al dat gehang op straat, zonder heel veel perspectief.
Nadat we het meisje gevolgd hebben naar school gaan we naar de plek waar voedselpakketten worden vervaardigd. De armste kinderen van de school kunnen deze in de middag komen halen. voor hen is dit ongelofelijke luxe. De arme gezinnen moeten maandelijks met € 40,00 rond zien te komen.

De wereld blijkt weer veel kleiner dan je denkt. Staan we voor de school te filmen, loopt ineens de Albanese schrijfster Flutura Acka voorbij. Die woont helemaal niet Elbasan, maar moet voor een begrafenis toevallig hier zijn. We begroeten elkaar hartelijk. Eigenlijk wel gek, altijd als ik in Albanië ben ontmoetten we elkaar, we spreken ergens af. Dit keer niet, loop je elkaar toch toevallig tegen het lijf.

We nemen de bus naar de plek waar de 'pakjesmiddag' gaat beginnen. Grappig, zijn we op 5 december, ver van huis, toch getuige van een vorm van pakjesavond, maar dan in de vorm van voedselpakketten. Uiteraard kennen ze het Sinterklaasfeest hier helemaal niet.
Het uitdelen van het geheel is een grote happening. Elk kind dat in aanmerking komt voor zo'n pakket heeft een ouder meegenomen, dat moet. Het is ook verstandig, want ze krijgen allemaal twee grote blauwe plastic zakken vol met etenswaren mee. Daar kan elk gezin wel even mee voorruit. In een volle bus met van oor tot oor stralende mensen keren we terug naar het centrum van de stad. Dat is tevens het eind van onze film die we hier maken, het zit erop. Vanmiddag hebben we nog een beetje tijd voor wat 'sightseeing' in Elbasan. Morgenochtend vertrekken we naar het vliegveld nabij Tirana. Dan wacht ons een grote klus om van al het beeldmateriaal een mooi filmpje te maken. We zien er met plezier naar uit en kijken enthousiast terug op de geweldige ervaring die we deze week in Albanië weer hebben opgedaan.

De laatste avond wordt toch nog een beetje een bonte avond. Na het afsluitende diner met Eda gaan we nog ergens koffie drinken. We belanden in een heus Albanese kroegje. Al snel staat naast de bestelde koffie de nationale drank raki klaar. Met handen en voeten beleven we veel plezier aan de verhalen die we elkaar proberen te vertellen. Enkele raki's en biertjes later komen we licht beschonken aan in ons appartement. Nu gaan we inpakken voor de terugreis.


woensdag 4 december 2013

Elbasan, Albanië (5)

We zijn vroeg op deze morgen Het lawaai van onze rolkoffers doet de hanen ontwaken, zo vroeg dus. Vandaag gaan we met de camera een meisje vanaf huis volgen naar school. Dit is feitelijk de hoofdscene van het filmpje, hier draait het geheel om. Echter helaas, onze chauffeur laat het weer ontzettend afweten. Op de tweede achtereenvolgende dag komt hij meer dan een uur later dan de afgesproken tijd. Zeer irritant. Meer woest dan kwaad stappen we bij hem in de auto. We waren van hem afhankelijk, we wisten niet waar we naar toe moesten, wisten geen adres, wat een knuppel. Nu moet de scène morgenochtend gedraaid worden. We hebben nu ons eigen vervoer geregeld, we willen niets meer met de man te maken hebben. Het doet ons een genoegen dat hij op deze manier een geweldige bijdrage heeft geleverd aan zijn eigen ontslag, deze is aanstaande.
Gelukkig was het verder op de school de hele ochtend een groot feest. Een paar interviews gedraaid met de kinderen die in de film voorkomen. Enkele foto's gemaakt voor de website die naar onze mening een opfrisser daaromtrent kan gebruiken. 
Aan het eind van de ochtend nemen we afscheid van Alex Le Mat, zijn vliegtuig vertrekt halverwege de middag. Wij maken de rest van de film morgen af.

De middag is er niets te filmen. Met de hulp van iemand die we in Elbasan kennen gaan we op fotosafari op de Metallurgica, een enorme staalfabriek vanuit de Hoxa tijd. Twaalfduizend man was daar indertijd aan het werk. Een kilometers lang uitgestrekt gebied vol met betonnen karkassen. Voor het eerst deze week hebben we een strak blauwe hemel, prachtig weer en licht om dit terrein te verkennen.














dinsdag 3 december 2013

Elbasan, Albanië (4)

De dag begint niet best. Onze Albanese chauffeur denkt dat wij naar de school waar we gaan filmen zullen lopen. Anderhalf uur later dan gepland, nemen we het eerste interview af. 
Door de vertraging moet een docent wachten tot in de middag, want na het eerste  interiew beginnen vrijwel direct de sportwedstrijden die vanwege ons bezoek zijn georganiseerd. Jongens spelen voetbal, de meisjes basketballen. Drie scholen nemen het in de diverse wedstrijden tegen elkaar op. 
Het geheel gaat er sportief aan toe. De sportaccommodatie is erbarmelijk. Het plein met los grint, kuilen en oneffenheden dient als voetbalveld. Langs de kant enthousiast publiek, waaronder enkele ouders. Mooie acties worden ook door de niet spelende ploeg met gejuich begroet.
In de tussentijd werken de meisjes in de sporthal naast het voetbalveld een basketbal toernooi af. Het is er een oorverdovend lawaai, gejoel en gejuich wisselen elkaar af. Prachtig licht valt binnen op de oude houten vloer, een lust voor elke filmer en fotograaf. Uiteindelijk worden de bekers uitgereikt, een jaar lang zullen deze op de scholen pronken.

Op naar de docent. Deze wacht al uren om geïnterviewd te worden. Het lange wachten maakte hem niet uit, belangrijker vind hij het om zijn verhaal te doen voor ons filmpje, zozeer is hij begaan met de organisatie van dit project.

Na  een lange enthousiaste draaidag genieten we van een heerlijke welverdiende lunch. Dit restaurant zijn we eerder deze week geweest. We hebben alle begrip voor de keuze, het is wederom heerlijk wat we voorgeschoteld krijgen.


Het schoolplein

De sporthal

Waar is de bal?



Het voetbalveld met links de ingang van de sporthal.

Freek als geluidsman.

Rob, onze runner, fotograaf, geluidsman en aangename reisgenoot wacht op wat komen gaat. De sporthal op de achtergrond is inmiddels verlaten.

maandag 2 december 2013

Elbasan, Albanië (3)

Vandaag draaidag nummer twee. Gek eigenlijk, het voelt of we hier al een week zijn, al die indrukken, de verhalen. Langzaam begint de film vorm te krijgen, we werken gestaag het van te voren bedachte script af, waar nodig aangevuld of aangepast met de beroemde Albanese improvisatie kunst. 

Vandaag hebben we diverse shots gedraaid op drie verschillende scholen, alle leeftijdsgroepen tussen de zes en vijftien jaar zijn we langs gegaan. Ik maakte een Engelse les mee, ik wou dat ik van zo'n enthousiaste kerel les gehad zou hebben toen ik zo oud was. Ik had niet indruk dat dat kwam door de aanwezigheid van de camera, anders zou het ook een verdomd goede acteur zijn.
Apart om te zien overigens, alle kinderen met hun jas aan in de klas, verwarming is er namelijk niet. De docent met een witte doktersjas voor de klas. Dat ziet er toch wel gek uit. Alle kinderen schieten in de houding zodra je een lokaal betreedt. De lokalen zijn niet groot, twintig á dertig kinderen in de klas. Licht is er ook niet, dus als een lokaal maar een raam heeft, is het behelpen. Bij een van de scholen is er om 13.00 uur een shift, dat betekend dat de 550 kinderen die 's morgens les hadden, afgewisseld worden met de 550 die dat 's middags krijgen. Een soort ploegendienst dus. Op deze manier gaat men zeer efficiënt met de schoolcapaciteit om. Dat verklaart tevens het vele huiswerk dat kinderen meekrijgen volgens mij. Waardoor de armste kinderen, zonder extra aandacht, hierdoor in de problemen zouden komen. Zij hebben thuis niet de mogelijkheid om dat huiswerk af te ronden.

De middag hebben we gebruikt voor enige toeristische activiteiten. Koffie gedronken in de skytower. Deze heeft een bewegende ronddraaiende vloer, na ongeveer twee uur heb je zonder je te hoeven bewegen een panorama van de stad gezien. Aan de voet hiervan licht  het prachtige oude centrum; het kasteel. Deze ommuurde vesting wordt hier zo genoemd. Prachtige nauwe straatjes, zo smal dat er geen auto in past. In die zin een mooie moderne autoluwe binnenstad........zonder enig protest ingevoerd.




zondag 1 december 2013

Elbasan, Albanië (2)

Vandaag de eerste draaidag. Op de planning staat een interview met Alex Le Mat op diverse locaties, de Romamarkt, vuilnisbelt en een stadsbus.
Skampa, de hulporganisatie, heeft zijn oorsprong in Utrecht. Het grappige is dat je hier nog bussen ziet rondrijden met voor Utrechtenaren bekende locaties in hun stad. Deze bussen zijn in de jaren negentig aan Elbasan gegeven. Inmiddels jaren later doen ze hier nog steeds dienst.
Ooit zag Alex kinderen op de vuilnisbelt plastic oprapen om henzelf tegen de regen te beschermen. Daarnaast zag hij bij een zij-ingang op een Romamarkt dubieuze praktijken. Zeer jonge kinderen stapten in veel te luxe auto's. Of het mensenhandel betrof of prostitutie was hem niet duidelijk, maar helemaal zuiver kon het niet zijn. Het waren met name deze gebeurtenissen die hem prikkelde om aan de schrijnende omstandigheden van de armste kinderen in deze stad iets te doen. Vandaaruit is de stichting ECE (Éducation Centre Elbasan) feitelijk ontstaan. Met als doel, onderwijs ook toegankelijk te maken voor de armste kinderen van deze stad. De beste uitweg uit hun miserabele situatie.
Een gang naar de markt en de vuilnisbelt ligt dus voor de hand. Op de markt krijgen we eerst niet veel kans om opnames te maken. Bij de hoofdingang sturen ze ons weg, het is een privaat gebied probeert men ons wijs te maken. We doen of we weggaan, maar maken bij een andere ingang uiteindelijk de opnames die we willen hebben.
Op de vuilnisbelt is het een baggerpoel. Het heeft met name gisteren erg hard geregend, het is sompen door de modder, plassen alom. We treffen enkele mensen wroetend tussen het vuilnis, zoekend naar iets bruikbaars. Het waait stevig, voor een goede geluidsopname tijdens het interview is dat erg lastig. Tussen de windvlagen door doen we ons uiterste best. Rob Scherpenisse is gebombardeerd tot onze geluidsman. In de luwte van een hogere berg afval wagen we een poging. Het lukt.
Een Utrechtse stadsbus brengt ons uiteindelijk weer terug naar het centrum. We stappen uit en lopen vrijwel direct in de armen van een schoenpoetser. We besluiten alle vier om de plaatselijke economie van onderaf eens een geweldige impuls te geven. Als een ware kunstenaar borstelt de man in vliegende vaart onze schoenen. Nimmer zagen mijn schoenen er zo glimmend uit.